Trong bài học hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu về sách Sô-phô-ni. Qua những câu mở đầu Sô-phô-ni cho biết ông sống vào thời của vua Giô-si-a, đây là vị vua tốt của nước Giu-đa, người đã đem lại sự phấn hưng, khiến mọi người yêu thích Lời Chúa.
Vào thời của Giô-si-a, người ta tìm được một cuộn Kinh Thánh trong khi sửa sang đền thờ. Thế nhưng dân Giu-đa xa cách Chúa đến nỗi không biết rằng đó là Lời Chúa. Khi vua nghe đọc Lời nầy thì run sợ vì vua và dân sự không sống theo điều Chúa chỉ dạy. Một số học giả tin rằng Sô-phô-ni là động lực chính đem lại cuộc phấn hưng, và E-xơ-ra là người đã đưa cuộc phấn hưng đến chỗ hoàn thiện. Cuộc phấn hưng về Lời Chúa là biến cố rất có ý nghĩa trong lịch sử của người Hê-bơ-rơ.
Điều đáng lưu ý là Sô-phô-ni không đề cập chút nào cả đến cuộc phấn hưng về Lời Chúa. Có vài lý do khả dĩ như sau: Thứ nhất là Sô-phô-ni khiêm tốn, ông không muốn nói đến. Thứ hai là ông viết sách trước khi cuộc phấn hưng xảy ra. Thứ ba, có thể cuộc phấn hưng không kéo dài lâu và không có ảnh hưởng lớn đối với người Hê-bơ-rơ.
Sô-phô-ni là người thuộc hoàng tộc. Ông gọi Ê-xê-chia là ông tổ. Vì thuộc hoàng tộc nên ông mạnh dạn để nói với các con của vua trong chương 1 câu 8. Nhờ vào liên hệ đối với hoàng gia mà ông có thể ra vào cung điện và có ảnh hưởng lớn đem lại cuộc phấn hưng về Lời Chúa.
Sách gồm có 3 chương, sứ điệp của Sô-phô-ni được gói ghém trong thành ngữ, “Ngày của Đức Giê-hô-va.” Sô-phô-ni và Giô-ên gặp nhau ở điểm nầy vì cả hai đều nhấn mạnh đến thành ngữ “Ngày của Đức Giê-hô-va.” Tuy nhiên Sô-phô-ni vẫn là người đề cập đến khái niệm nầy nhiều hơn ai hết.
Giô-ên giảng về thành ngữ “Ngày của Đức Giê-hô-va” dưới nhiều khía cạnh khác nhau. Trước tiên khi nhìn về quá khứ ông cho rằng tai họa về cào cào là “Ngày của Đức Giê-hô-va.” Một số người chỉ thấy đây là thảm họa nhưng Giô-ên nhìn nhận rằng đó là “Ngày của Đức Giê-hô-va” Khi nhìn về tương lai, thấy trước được viễn ảnh bị xâm lăng của người Ba-by-lôn thì ông cũng phát biểu tương tự “Ngày của Đức Giê-hô-va” Ngày mà người Ba-by-lôn xâm lăng là ngày phán xét của Chúa. Rồi cũng giống như các tiên tri khác, Giô-ên nhìn về tương lai xa xôi và công bố rằng “Ngày lớn và kinh khiếp của Đức Giê-hô-va” sẽ đến. Tóm lại Giô-ên giảng về khái niệm “Ngày của Đức Giê-hô-va” dưới nhiều khía cạnh khác nhau.
Điều nầy có nghĩa gì đối với chúng ta? Khi nhìn về quá khứ để nghiệm lại ngày chúng ta được sanh ra và vào đời với những thuận lợi hay bất lợi thì nó vẫn là “Ngày của Đức Giê-hô-va” dành cho chúng ta. Khi nhìn vào hiện tại chúng ta thừa nhận rằng đây là “Ngày của Đức Giê-hô-va” dành cho tôi. Nhìn về tương lai, ngày mà chúng ta sẽ qua đời hoặc là ngày Chúa đến chúng ta sẽ nói rằng, đó là “Ngày của Đức Giê-hô-va” dành cho tôi.
Sứ điệp của Sô-phô-ni cũng giống như Giô-ên, tuy nhiên Sô-phô-ni chủ yếu hướng về tương lai, ông nói đến “Ngày lớn và kinh khiếp của Đức Giê-hô-va.” Có lẽ vào lúc đó, Sô-phô-ni nói đến sự lưu đày tại Ba-by-lôn. Thật khó để phân biệt các biến cố khác nhau trong những lời tiên tri. Chẳng hạn khi Chúa Giê-xu nói tiên tri thì các sứ đồ hỏi Ngài rằng, “Khi nào thì những điều đó xảy ra? Có những điềm nào chỉ về ngày Chúa đến và ngày tận thế?” Để trả lời Chúa giải thích trong Mat 24 và 25. Thật khó mà phân biệt những biến cố xảy ra trong tương lai liên quan với ngày Chúa đến, cũng khó phân biệt cơn đại nạn với sự sụp đổ của Giê-ru-sa-lem vào năm 70 sau Chúa. Đây là hiện tượng phổ thông trong các sách tiên tri. Tưởng tượng quý vị ở một khoảng cách xa, nhìn về những ngọn núi trước mặt, quý vị sẽ khó để phân biệt đâu là ngọn núi phía trước hoặc phía sau. Khi đọc những lời tiên tri, quý vị cần tìm hiểu và xác định đâu là lời tiên tri nói về sự lưu đày tại Ba-by-lôn, đâu là lời tiên tri nói về sự hồi hương từ xứ lưu đày, đâu là lời tiên tri nói về sự hồi hương sau khi người Do Thái bị phân tán khắp thế giới và đâu là sự hồi hương về phương diện tâm linh.
Đọc sách Sô-phô-ni, chúng ta sẽ thấy ông giảng về “Ngày của Đức Giê-hô-va”. Đôi khi ông cũng nói đến sự xâm lăng của người Ba-by-lôn và sư sụp đổ của Giê-ru-sa-lem, nhưng giống như nhiều vị tiên tri khác, phần lớn Sô-phô-ni hướng đến ngày sau cùng trong tương lai.
Có nhiều chỗ trong Kinh Thánh các vị tiên tri nói đến “Ngày lớn của Đức Giê-hô-va” hay “Ngày lớn và kinh khiếp của Đức Giê-hô-va” Ngày đó được mô tả trong Thi Thiên 46. Khi một tiên tri nói về biến cố sẽ xảy ra trong tương lai, thì nó chắc chắn đến nỗi ông khẳng định như nó đã xảy ra. Sau khi tiên tri về đại nạn xảy ra trong Thi Thiên 46, tác giả nói “Hãy đến và xem cảnh điêu tàn mà Chúa đã làm ra trên đất.” Tác giả cho biết đó là hậu quả của “Ngày lớn và kinh khiếp của Đức Giê-hô-va”
II Phi-e-rơ 3 cũng nói đến “Ngày của Đức Giê-hô-va”. Đây là chương mà Phi-e-rơ đề cập đến những người hay chế nhạo và hoài nghi về ngày Chúa đến, nhưng Phi-e-rơ khẳng định rằng, “Đối với Chúa một ngày như một ngàn năm, một ngàn năm như một ngày, Chúa không chậm trễ về lời hứa của Ngài, nhưng ngày của Chúa sẽ đến.” Thế rồi ông mô tả về ngày lớn và kinh khiếp của Đức Giê-hô-va, II Phi-e-rơ 3:
10 Song le, ngày của Chúa sẽ đến như kẻ trộm. Bấy giờ các từng trời sẽ có tiếng vang rầm mà qua đi, các thể chất bị đốt mà tiêu tán, đất cùng mọi công trình trên nó đều sẽ bị đốt cháy cả.
Qua những lời nầy Phi-e-rơ muốn nói đến ngày lớn và kinh khiếp của Đức Giê-hô-va.
Tiên tri A-ghê cũng nói đến “Ngày của Đức Giê-hô-va”. A-ghê cho biết một ngày kia Chúa sẽ cầm lấy trái đất nầy và rung chuyển nó. Nhiều tiên tri dùng hình ảnh Chúa làm rung chuyển trái đất. Ông nói, “Đức Chúa Trời sẽ làm rung chuyển trái đất để những gì không bị rung chuyển mới còn lại.” Trong chương 12 sách Hê-bơ-rơ, tác giả đưa ra lời giải thích về Tiên tri A-ghê, tác giả cho biết A-ghê nói đến việc Chúa làm rúng động những gì có thể rúng động, và cuối cùng chỉ những gì không bị rúng động mới còn lại. Sau đó tác giả sách Hê-bơ-rơ khuyến khích chúng ta tin rằng chúng ta có một nước không hề bị rúng động. Thưa quý thính giả, khi Đức Chúa Trời làm rúng động thế giới nầy thì có những gì thuộc về quý vị còn lại không? Quý vị có một nền thuộc linh căn bản không bị rúng động chăng?
Khi Sô-phô-ni rao giảng về “Ngày của Đức Giê-hô-va” thì ông cho biết đó sẽ là ngày Chúa tiêu diệt mọi người, mọi vật. Sô-phô-ni 1
2 Ta sẽ diệt sạch mọi sự khỏi mặt đất, Đức Giê-hô-va phán vậy.
3 Ta sẽ diệt loài người và loài thú, chim trời và cá biển, cùng mọi sự ngăn trở với kẻ dữ; và ta sẽ trừ tiệt loài người khỏi mặt đất, Đức Giê-hô-va phán vậy.
Như vậy đối với Sô-phô-ni “Ngày của Đức Giê-hô-va” là ngày tận cùng là ngày của đại nạn. “Ngày của Đức Giê-hô-va” không chỉ giới hạn ở biến cố lưu đày và hồi hương, nhưng đối với Sô-phô-ni đó là ngày mà Chúa quét sạch loài người, súc vật, chim trời cá biển. Đó là ngày tận cùng và đầy thảm họa. Sô-phô-ni mở đầu sứ điệp của ông qua chương một như sau: (Đọc Sô-phô-ni 1)
Sô-phô-ni đang nói đến hai biến cố khác nhau. Đôi khi ông đề cập về sự sụp đổ của Giê-ru-sa-lem bởi sự xâm lăng của người Ba-by-lôn. Tuy nhiên khi Sô-phô-ni nói rằng, “Ta sẽ thình lình hủy diệt mọi người sống trên đất nầy.” Thì ông không còn nói đến tai họa do người Ba-by-lôn gây ra mà ông chỉ hướng về ngày cuối cùng với những thảm họa lớn hơn.
Giống như mọi vị tiên tri, Sô-phô-ni có những lời tốt lành dành cho người Giu-đa: Sô-phô-ni 2
1 Hỡi dân chẳng biết xấu hổ! hãy nhóm hiệp lại, phải, hãy nhóm hiệp lại,
2 trước khi mạng lịnh chưa ra, ngày giờ chưa qua như trấu, trước khi sự nóng giận của Đức Giê-hô-va chưa đến trên các ngươi, trước khi ngày thạnh nộ của Đức Giê-hô-va chưa đến trên các ngươi.
3 Hỡi các ngươi là mọi kẻ nhu mì của đất, làm theo mạng lịnh của Chúa, hãy tìm kiếm Đức Giê-hô-va, tìm kiếm sự công bình, tìm kiếm sự nhu mì, hoặc giả các ngươi sẽ được giấu kín trong ngày thạnh nộ của Đức Giê-hô-va.
Mọi tiên tri trước thời kỳ lưu đày đều rao giảng rằng,
II Sử Ký 7:14, nhược bằng dân sự ta, là dân gọi bằng danh ta, hạ mình xuống, cầu nguyện, tìm kiếm mặt ta, và trở lại, bỏ con đường tà, thì ta ở trên trời sẽ nghe, tha thứ tội chúng nó, và cứu xứ họ khỏi tai vạ.
Họ rao giảng sứ điệp ăn năn, để qua đó Chúa không giáng cơn đoán phạt, Chúa sẽ đổi ý không giáng họa, nhưng đáng buồn là người Giu-đa đã không ăn năn vì thế họ đã bị Ba-by-lôn xâm lăng và bắt đi lưu đày.
Lần đến, chúng ta sẽ học về biến cố Chúa Giê-xu tái lâm, đây là một phần liên quan đến “Ngày của Đức Giê-hô-va” Sô-phô-ni nói đến bối cảnh, nội dung và đặc điểm của ngày lớn và kinh khiếp của Đức Giê-hô-va. Điều nầy cũng giống như Phi-e-rơ mô tả về ngày của Chúa trong II Phi-e-rơ 3. Bài học áp dụng mà Phi-e-rơ trình bày cũng dành cho sách Sô-phô-ni: II Phi-e-rơ 3
11 Vì mọi vật đó phải tiêu tán thì anh em đáng nên thánh và tin kính trong mọi sự ăn ở của mình là dường nào,
Nguồn: Đài Xuyên Thế Giới
