CHƯƠNG 15 – NHỮNG NĂM TUỔI GIÀ (phần 3)
The Later Years
Tiến sĩ Gary Collins
CÔNG TÁC TƯ VẤN VÀ TUỔI GIÀ
Một người tư vấn cần hiểu biết về người già cách rõ ràng, và nên tưởng tượng về cuộc sống từ các viễn cảnh của họ. Hãy tự hỏi chính mình có thể cảm thấy ra sao khi sức khỏe sa sút, không còn hữu dụng trong công việc, thu nhập hạn hẹp, mất mát bạn bè, và một khả năng suy yếu để suy nghĩ hoặc có thể hành động nhanh chóng. Người tư vấn cũng cần cân nhắc để cảm thấy ra sao khi mình ở trong tình trạng cô đơn, bị xã hội từ chối, có ít sự tôn trọng khi già yếu, sống ở một nơi hoặc khu vực láng giềng có tỉ lệ phạm pháp cao và không có sức và sự nhanh nhẹn thoát khỏi tình huống để tự bảo vệ mình. Khi người tư vấn tưởng tượng về một người già có thể suy nghĩ hoặc cảm thấy thế nào, họ có thể hiểu tốt hơn về những ảnh hưởng của tuổi tác để thông cảm hơn và việc tư vấn hiệu sẽ quả hơn.
Điều chính yếu của những người già là thực thi các hoạt động hàng ngày của họ với ít hoặc không có sự giúp đỡ nào từ những người khác. Bởi vì những căng thẳng, nhiều người phải đối diện các vấn đề cá nhân. Những người già không thể thay đổi, họ không hài lòng về công việc; và có thể sẽ không tốt nếu như họ không đến tìm sự tư vấn. Nhiều người già lại không muốn được tư vấn, họ cũng không biết nơi nào để có được sự giúp đỡ để đối diện với những căng thẳng của họ, hoặc không thể cố gắng để đạt những giá trị trong việc tư vấn.
Để bắt đầu sự xem xét về sự tư vấn người già cần có sự kiểm tra về thái độ cá nhân của người tư vấn.
1.Sự tự-kiểm tra của người tư vấn.
Thái độ của bạn thế nào về người già? Có phải bạn đang theo khuôn mẫu phổ biến nghĩ về những người già là không tài cán gì, vô dụng, khờ dại, nghiêm khắc hay cứng rắn, ốm yếu, và hay lo lắng về những sự đau nhức và đau đớn về thể xác không? Có phải bạn đang bực bội những người già, xem thường họ, hoặc cố gắng tránh họ chăng? Có phải bạn đã kết luận rằng việc tư vấn những người già sẽ có thể là mất thời gian hay không cần thiết chăng?
Những phản ứng này ở người tư vấn phải mất đi trước khi tư vấn cho một người già. Nếu như bạn vẫn giữ những thái độ tiêu cực này, hãy cầu xin Đức Chúa Trời để khiến bạn có lòng thương xót hơn và biết yêu thương hơn. Tiếp đến, bạn dùng một ít thời gian hay thỉnh thoảng nói chuyện với một vài người già về cuộc sống của họ, về các vấn đề và các nhu cầu của họ. Việc đối diện thảo luận với những người mà chúng ta vẫn giữ những ý kiến tiêu cực có thể chuyển đổi những định kiến; những thái độ của bạn có thể sẽ thay đổi, và bạn sẽ thấy những người già là những người hoàn toàn có giá trị, là những người được Đức Chúa Trời yêu thương. Sau đó, bạn sẽ có thể tư vấn thành công hơn đối với người già.
2.Sự kiểm tra thể chất và sự tư vấn.
Nhiều vấn đề ở tuổi già xuất hiện bởi vì các vấn đề thể xác. Vì vậy, những người già nên được khuyến khích để kiểm tra sức khỏe thường xuyên với bác sĩ. Các bác sĩ có thể đưa ra lời khuyên về việc chăm sóc sức khỏe và các vấn đề về y khoa khác. Sự chữa trị y khoa giúp người ta cảm thấy tốt hơn, một vài vấn đề về tâm lý của họ biến mất, và những vấn đề còn lại có thể được giải quyết cách hiệu quả hơn.
Khi tư vấn cho những người già bị bệnh Alzheimer (AD) (mất trí nhớ), căn bệnh được biết đến nhiều với các triệu chứng suy giảm thể xác, không yên ổn bởi ảnh hưởng đến chức năng tâm lý; căn bệnh có thể kéo dài trong vòng khoảng mười hay trên mười năm. Bắt đầu với sự mất trí nhớ và tăng lần, sự suy đoán kém, và giảm khả năng giải quyết những công việc thường nhật. Những bệnh nhân AD trở nên mất phương hướng và hoang mang sau đó, có hướng đi lang thang (đặc biệt là vào buổi tối), bị kích động, không có sự mạch lạc, và trong thời gian đó họ hoàn toàn bị lệ thuộc, thường thì bị câm, và không thể điều khiển các chức năng của cơ thể và thường có sự giận dữ, thất vọng và lầm lỗi. Sự giúp đỡ của người tư vấn bắt đầu với bệnh nhân, nhưng người phối ngẫu và toàn bộ gia đình bệnh nhân nên có sự tập trung nhiều hơn trong các buổi tư vấn.
3.Việc tư vấn riêng lẻ.
Những người già tìm đến sự tư vấn để có cơ hội để nói về các vấn đề của họ. Thường những người già nói chuyện với các vị mục sư, các bác sĩ, những người làm công tác xã hội, hoặc những người giúp đỡ khác của họ, là những người có thể viếng thăm họ tại nhà. Khi những người này liên quan tới việc tư vấn riêng lẻ, có thể có một vài mục tiêu:
a). Sự tư vấn mang tính ủng hộ. Những người già thường cần khích lệ để đối diện với những thực tế khi tuổi tác tăng dần. Mục tiêu không phải để khuyến khích sự than phiền và sự tự-thán, sự tư vấn mang tính ủng hộ giúp người ta cảm thấy mình có giá trị và được chấp nhận. Nên biết rằng Đức Chúa Trời luôn chăm sóc họ, người tư vấn nên nói về tình yêu thương của Đức Chúa Trời, thảo luận về sự công bình, kế hoạch cứu rỗi của Ngài, và linh hồn người tin Chúa được cứu rỗi sau khi chết.
Sự giúp đỡ người già đối đầu với những thực tế về bệnh tật hoặc giải quyết sự đau đớn, có thể được thực hiện bởi một vị mục sư hay một người nào đó; nhưng tốt hơn nếu có một nhóm những người tin Chúa có thể liên tục thể hiện sự chăm sóc, ủng hộ. Mạng lưới ủng hộ này liên lạc hay thăm viếng định kỳ, hoặc điện thoại thăm hỏi, trao đổi cách vui vẻ.
b) Sự tư vấn mang tính giáo dục. Có nhiều quan niệm sai lầm về tuổi già; những quan niệm sai lầm này liên quan đến thực tế về tuổi tác, cần được thảo luận và có thể hướng dẫn. Những sự thảo luận như thế có thể làm giảm sự lo lắng, và ngăn chặn được những thái độ cứ nghĩ mình thất bại và có cách cư xử chấp nhận kém. Chẳng hạn như, hãy nên xem xét vấn đề về tình dục sau tuổi sáu mươi. Thật có ích cho những người già để nhận ra điều này là không sai; sự hưng phấn thể xác ở độ tuổi này là có thể và phổ cập, các vấn đề như sự bất lực có thể là tạm thời, và sự hưng phấn tình dục đó không cần dừng lại vào lúc thời gian nghỉ hưu.
Một đề tài rất khác là chỗ ở của người già như điều kiện thuận lợi, và các vấn đề khác liên quan tới việc sống một mình, việc chuyển nhà hoặc chuyển tới sống với con cái. Người tư vấn có thể phải thăm dò hay tham khảo với một vài người khác và các nhà lãnh đạo cộng đồng để có được thông tin chính xác. Từ đó có thể chia sẻ với những người được tư vấn.
c). Tư vấn để xem xét lại cuộc sống. Sự gợi nhớ về quá khứ là việc bình thường của tuổi già, Khi hồi tưởng quá khứ những người già thường tập trung vào những thất bại, lầm lỗi, sợ hãi, và những cảm giác không thỏa đáng trong quá khứ của họ. Việc xem xét lại cuộc sống có thể giúp người ta tìm ra sự thỏa mãn trong những gì mà họ đạt được, giải quyết những thất vọng trong quá khứ, và có một triển vọng cân bằng hơn trong tương tai.
Người tư vấn nên khích lệ người già viết một tiểu sử, sưu tập những bức ảnh, đọc nhật ký, và nói về những sự việc đáng ghi nhớ khác; thêm vào đó, hãy xem xét lịch sử hôn nhân và gia đình của người đó, những kỷ niệm trước kia, cùng tiểu sử, công việc và giáo dục, những kỷ niệm hạnh phúc nhất và đau khổ nhất, và những kế hoạch cho tương lai của họ. Các mục tiêu của những hoạt động này là giúp những người được tư vấn thể hiện và giải quyết những sự căng thẳng về quá khứ, thảo luận và chấp nhận những thất bại, từ bỏ những cảm giác lầm lỗi, nhìn cuộc sống cách thực tế, giải quyết những mâu thuẫn và những cách cư xử có thể tiếp tục tạo ra khó khăn, học tập những phương cách mới mẻ để đối đầu với các vấn đề, và chuẩn bị một cách thực tế cho cuộc sống tuổi già. Sự xem xét này cũng phải bao gồm những thảo luận về cuộc sống thuộc linh của người già, mối quan hệ với Chúa, và những sự trông đợi về cuộc sống sau cái chết.
d) Tư vấn một cách sâu sắc. Trong việc tư vấn với những người già, người tư vấn thường trẻ hơn. Điều này có thể là bất tiện, người tư vấn cư xử với một người già như là một người cha hay người mẹ của mình, và người già có thể xem người tư vấn như là đứa con của mình. Những quan niệm này thì người tư vấn phải được nhận ra, khi họ làm việc với những người được tư vấn lớn tuổi hơn mình. Những người già thường không gặp khó khăn để đối xử tốt với người tư vấn trẻ tuổi. Sự liên quan lâu dài với một người tư vấn có thể giúp người già nói nhiều về những mối thất vọng, hướng rút lui, nói các vấn đề cá nhân tồn tại bên trong hoặc các vấn đề nghiêm trọng của họ.
4.Việc tư vấn gia đình.
Các vấn đề chung của người già, hầu như luôn luôn ảnh hưởng hoặc liên quan tới các thành viên trong gia đình. Nhiều gia đình bị ảnh hưởng bởi sự thất vọng, các vấn đề về tài chánh, căng thẳng gia tăng khi trong gia đình có người già bệnh đau hay lẩm cẩm vì bệnh AD. Vì vậy, việc tư vấn những người già có hiệu quả khi các thành viên khác trong gia đình đều quan tâm tới. Người tư vấn có thể phục vụ như là một người hòa giải hay trung gian, giúp đỡ giải quyết những mâu thuẫn giữa các thế hệ trong gia đình. Người tư vấn đưa ra thông tin, những lời đề nghị thực tế hướng dẫn việc điều khiển các cách cư xử phù hợp, lập ra những kế hoạch ủng hộ và khuyến khích lẫn nhau, và đối diện với những nỗi đau hay lầm lỗi riêng của người già. Khi một người già vẫn kháng cự sự tư vấn, người tư vấn chỉ có thể đem lại sự giúp đỡ qua các thành viên trong gia đình.
5.Việc tư vấn nhóm.
Các nhóm có thể có ích đối với những người già là những người cần tiếp xúc với những người khác, cần sự chấp nhận, và sự đảm bảo – các vấn đề của họ không thống nhất hoặc không bình thường. Thường có sự lưỡng lự trong các nhóm khi có liên quan đến những người già, có định kiến với người già vì họ thường không dễ tiếp xúc. Các nhóm như thế có thể nên xem xét lại vấn đề, việc tư vấn nhóm cho người già có thể giúp họ điều chỉnh lại suy nghĩ và cách sống, giúp họ giải quyết những khủng hoảng cuộc sống, và các vấn đề khác liên quan tới người già.
6.Sự tư vấn về môi trường.
Nhiều người già cảm thấy họ là những nạn nhân bất lực trong xã hội, họ bị đối xử với sự khinh bỉ hoặc với sự lãnh đạm, thờ ơ. Một phương cách tốt để thay đổi một người là thay đổi môi trường của người đó; mặc dầu điều này đi xa hơn vai trò tư vấn truyền thống, người tư vấn có thể nỗ lực trong cộng đồng để kích thích sự giúp đỡ, chăm sóc giúp chỗ ở, những bữa ăn, những cơ hội giải trí, sự tiếp xúc vui vẻ cho những người già. Tất cả đều có thể giúp thay đổi cách nhìn và sự điều chỉnh của người già trong cuộc sống.
(còn tiếp)
Hồ Kim Quốc dịch
Trinh Phan hiệu đính
