CHƯƠNG 14 – TUỔI TRUNG NIÊN (phần 2)
Tiến sĩ Gary Collins
1-Những thay đổi thể chất.
Những thay đổi thể chất xảy ra trong độ tuổi trung niên như tóc hoa râm, chứng rụng tóc, da sần sùi hơn, có quầng thâm dưới mắt, chuyển động chậm chạp, có sự sút giảm sức khỏe của thân thể và sức chịu đựng, sự mất mát hình dáng bên ngoài của thời trẻ trung, và những thay đổi hình dáng cơ thể, thân thể của họ có thể mập ra… Tất cả những thay đổi cơ thể này đều có thể làm cho họ có chiều hướng trở thành những người luôn nghĩ rằng mình cần kiêng ăn, tập thể dục để có hình dáng đẹp hơn hay cân đối hơn, cũng có nhiều sự chú ý hơn trong cách ăn mặc và cách trang điểm bên ngoài.
Nhiều người ở độ tuổi trung niên có sự nhận thức về nhu cầu chăm sóc thân thể mình tốt hơn. Một vài người bắt đầu nhận ra về các vấn đề thể chất của mình ở tuổi trung niên, những cảm giác trì trệ, trạng thái giảm ham thích tình dục, thể xác yếu hơn. Tất cả những thay đổi trên đều có thể xảy ra, độ tuổi trung niên thường nản chí hay cảm giác thất vọng về sự mất mát sự hấp dẫn của thời kỳ trẻ trung. Đối với những người phụ nữ, những thay đổi thể chất được kết hợp với khả năng đoán trước và kinh nghiệm thời kỳ tiền mãn kinh với những thay đổi hoocmon và cảm xúc.
Trong thời kỳ trung niên, hầu hết mọi người đều tích cực việc tìm kiếm cho mình công việc tốt và thành công trong công việc đó, và phát triển một gia đình riêng cho mình. Những người không thành công nhiều, có thể họ đẩy chính họ vào một quan niệm, quan điểm nào đó với một nỗ lực định trước để chứng tỏ là mình có giá trị. Những người khác bắt đầu thành công và họ phải cố gắng hết sức để giữ vững được sự thành công đó. Cũng có người bắt đầu suy nghĩ những phương cách để rút lui hoặc thoát khỏi sự thành công đó và muốn nghỉ ngơi. Tất cả những điều này có thể gây ra cho một vài người suy sụp thể chất hoặc cảm xúc.
2-Những thay đổi tâm lý.
Nghiên cứu cho biết, việc học tập chậm chạp hơn khi ở tuổi trung niên, trí nhớ dần dần nghèo nàn hơn, và suy nghĩ ít linh động hơn. Thế nhưng người ở độ tuổi trung niên có kinh nghiệm nhiều hơn khi người ấy còn trẻ. Đối với nhiều người, đây là lúc cuộc sống quan trọng và có ý nghĩa khi họ đang nằm ở độ cao ảnh hưởng, sức sáng tạo, những thành công cá nhân, và khả năng kiếm tiền của họ. Thường họ cảm thấy quá nhiều những sức ép, trách nhiệm và nhiệm vụ. Tuổi trung niên có nhiều bạn bè, nhiều thành quả trong công việc, nhiều bà con hay những người có quan hệ, và nhiều người bạn đồng liêu. Vì vậy, tuổi trung niên có thể là một thời gian của sự chán nản và cũng là thời gian của sự sợ hãi.
- Sự chán nản.
Sự chán nản có trong độ tuổi trung niên thể hiện trong nhiều hình thức như: Giảm sự hưng phấn trong quan hệ vợ chồng, ít tò mò, giảm sự thăm viếng, lười biếng trong nhiều việc. Vấn đề sẽ lớn hơn đối với những người được gọi là “những người bị ép buộc hay những người chế ngự’, họ thường sợ hãi, có những cá tính ít thay đổi, họ là những người luôn luôn chịu đựng những luật lệ và hiếm khi cho phép chính mình được vui vẻ hoặc tìm tòi để có thêm kiến thức. Không ngạc nhiên khi cuộc sống của họ đầy chán nản.
Đối với những người “nghiện sự hưng phấn”, họ muốn có những mạo hiểm hoặc ngay cả muốn phát triển những mạo hiểm, thế nhưng họ cũng chán nản khi họ hết còn sức lực mà thể chất họ cho phép. Đối với một số người, sự chán nản hướng họ đến sự thất vọng, lười biếng, lo lắng quá mức, hoặc họ rơi vào tình trạng ngu đần vì nghiện xem tivi. Những người khác cố gắng thoát khỏi sự chán nản của họ qua những chuyện tái hôn nhiều lần, hay có lối sống triệt để hoặc những thay đổi trong công việc, ăn diện trái với thói thường hoặc lập dị.
- Sự sợ hãi.
Những người trung niên cảm thấy e ngại khi họ thấy những thay đổi thể chất của mình, họ quan sát cha mẹ khi họ già nua, và quan sát những tranh chiến hay những vật lộn của những người bạn cũng ở tuổi trung niên như họ. Đối với nhiều người, đây là thời gian mà cuộc sống mang lại các vấn đề về sức khỏe, hoặc những nỗi sợ hãi về cái chết. Những giới hạn thể chất sẽ phát sinh ra những thay đổi trong cuộc sống không theo ý muốn. Có nhiều hình thức sợ hãi khác nhau như: – Lo sợ sớm lâm vào hoàn cảnh cô đơn khi con cái ra riêng; – Nỗi sợ hãi về khả năng để duy trì tình trạng tích cực và hấp dẫn về tình dục; – Nỗi sợ hãi giảm khả năng sinh lý có thể gây ra những căng thẳng trong hôn nhân gia đình; – Nỗi sợ hãi về việc không có khả năng hay sự bất lực trở nên hiện thực.
Tất cả những nỗi sợ hãi trên trong tuổi trung niên tạo ra sự tự đánh giá lại chính mình, sự bất mãn, tìm kiếm mục đích mới… Thường thì những điều này có chiều hướng gây tranh chiến nội tâm về nghề nghiệp và hôn nhân.
- Những thay đổi nghề nghiệp.
Khi một người không hài lòng về công việc, họ thường có một sự tranh chiến liệu có theo đuổi công việc lâu bền không, hoặc sẽ bỏ công việc đang có và mạo hiểm tìm kiếm một công việc khác tốt hơn.
Nhiều người cảm thấy không thích hợp với việc làm đang có và tự chỉ trích chính mình ngay cả khi họ thành công trong công việc đó. Những người khác, bao gồm những người với các trách nhiệm quan trọng, họ có thể sẽ mất công việc của họ ngay vào độ tuổi trung niên hay vào giữa cuộc đời họ. Những người này phải đối diện với sự tự đánh giá chính mình thấp và sự chấn thương về tâm lý.
Một khi có sự thay đổi nghề nghiêp và không thể tìm công việc nào khác thích hợp với sức lực, kinh nghiệm của mình, thì tình trạng thất nghiệp gây ra nhiều vấn đề trong gia đình. Những vấn đề nảy sinh có thể hướng tới sự thất vọng, sự than thân trách phận.
- Những thay đổi trong hôn nhân-gia đình.
Freud đã nói rằng nhu cầu của mỗi người là leben und arbeiten – yêu và làm. Nếu như chúng ta không tìm thấy sự thành công trong những lãnh vực này, cuộc sống của chúng ta sẽ không được hoàn thành. Thế nhưng, điều mà người trung niên quan tâm là gì?
- Con cái.
Khi con cái rời khỏi gia đình, cha mẹ có thể cảm thấy thất vọng, trống trải, và có chiều hướng sầu não. Vài bậc cha mẹ cảm thấy mình có cảm giác này, cảm giác ghen tị và tranh cạnh khi con cái họ rời gia đình ra ở riêng hay tự lập. Họ suy nghĩ hay cảm giác mình chẳng còn cần đến nữa hoặc mình đã trở nên vô dụng, tổ ấm trống trải ép buộc cả cha lẫn mẹ phải kiểm tra lại những vai trò của họ trong gia đình. Thỉnh thoảng họ có một cảm giác được giải vây, tự do. Với việc con cái rời gia đình, cha mẹ phải cùng nhau đối diện vấn đề, đối diện chính mình, và đánh giá tình trạng gia đình, cuộc hôn nhân của họ một cách thực tế.
- Cha mẹ lớn tuổi hơn.
Các bậc cha mẹ của người độ tuổi trung niên thường bắt đầu mất dần sức lực, sự tự do, sự ổn định về tài chánh, và thỉnh thoảng mất đi những người bạn của họ. Vì thế, các bậc cha mẹ trở nên phụ thuộc vào con cái. Những người ở tuổi trung niên thấy chính mình là người đứng giữa thế hệ của cha mẹ và thế hệ con cái, cả hai đều có những nhu cầu cần giúp đỡ và sự hướng dẫn. Điều này có thể tạo ra thêm sức ép ở độ tuổi trung niên, cùng với những lời nhắc nhở liên tục rằng họ đang già đi.
- Hôn nhân gia đình.
Tuổi trung niên có thể là một giai đoạn cuộc đời có căng thẳng và không bình thường trong hôn nhân; Chán nản với gia đình, bận rộn với những lề thói hàng ngày, nhận thức về sự yếu đuối của người bạn của mình, chẳng còn dính líu với những đứa con lệ thuộc, mệt mỏi việc làm tình… là các biểu hiện tình trạng thiếu ổn định và khủng hoảng gia đình. Nhiều cặp vợ chồng có thể quyết định ly dị khi có sự chán nản trong hôn nhân, hoặc một trong hai người chồng hay vợ (hoặc cả hai người) đi tìm người tình riêng cho mình. Sự không chung thủy có thể tạo ra sự căng thẳng, làm thức tỉnh lầm lỗi, và tạo sự căng thẳng và thường tiến đến ly dị.
- Tình dục.
Người đàn ông quan tâm và lo lắng nhiều, khi khả năng về tình dục của mình suy giảm đi theo tuổi tác. Thái độ này có thể hướng người ta tới việc tìm kiếm người tình khác để có thể khích động khả năng tình dục và tìm lại sự thoả mãn tình dục, thậm chí tốt hơn và thoả mãn hơn thời còn trẻ. Khi lâm vào tình trạng này sẽ khiến làm tăng cao những sự tranh chiến nội tâm, mặc cảm tội lỗi và mất ổn định về tâm lý ở tuổi trung niên.
Kinh Thánh và Tuổi Trung Niên
Kinh Thánh nói ít về tuổi trung niên. Giai đoạn tuổi trung niên có đề cập trong Kinh Thánh không hoàn toàn trong khoảng tuổi mà ta xác định thời nay. Có nhiều nhân vật trong Kinh Thánh trước Thời Nô-ê có tuổi thọ rất cao. Thời kỳ sau Nô-ê tuổi thọ giới hạn cho con người là 120 tuổi. Do đó, ta có thể nói Kinh Thánh ghi lại nhiều hành động và những cách cư xử của nhiều nhân vật trong Kinh Thánh vào tuổi trung niên. Cụ thể như Môi-se giai đoạn từ bỏ cung điện, đi chăn chiên; Giô-suê, Ca-lép khi theo phục vụ Môi-se, Đa-vít khi bắt đầu lên làm vua… hoặc như Chúa Giê-xu khi đi hành đạo, các môn đồ theo Chúa, Phao-lô khi Chúa kêu gọi ông… Tuổi thọ của con người trong thời Đồ Đồng (the Bronze Age) chỉ là mười tám năm; Tuổi thọ ở Hy Lạp không dài hơn, và những thời gian thuộc thời trung cổ tuổi thọ trung bình chỉ là ba mươi bảy năm. Ngay cả vào năm 1900, tuổi thọ chỉ là năm mươi hay thấp hơn. Vì thế, có ít tiền lệ lịch sử, sự hướng dẫn về độ tuổi có liên quan được xác định rõ ràng trong Kinh Thánh.
Kinh Thánh nói về các vấn đề chính yếu mà con người trưởng thành phải đối diện: các vấn đề tốt và xấu; về những cuộc hôn nhân, về sự tự-đánh giá chính mình, về mục đích cuộc sống, công việc, nỗi đau đớn, về những sự can thiệp vào con cái, những cách cư xử đối với người cha người mẹ già, sự trưởng thành thuộc linh, sự thiếu kiên nhẫn, thể chất bệnh hoạn, sự thất vọng, và các vấn đề tương tự. Khi những vấn đề này được đề cập trong Kinh Thánh, hiếm khi có sự nhắc đến độ tuổi. Tuy nhiên, những sự dạy dỗ và những nguyên tắc Thánh Kinh đối với cuộc sống được áp dụng cho mọi người – bao gồm những người ở độ tuổi trung niên. Cuộc đời của nhiều nhân vật trong Kinh Thánh có thể là những điển hình có thể được dùng để nhắc nhở hoặc khích lệ cho nhiều người trong độ tuổi này.
(còn tiếp)
Hồ Kim Quốc dịch
Trịnh Phan hiệu đính
